Waarschuwingsdrama

De Oplossing? is een film uit de jaren ’80 die ons wilde waarschuwen tegen het fascisme. Dat was een nobel doel, maar ik begin me af te vragen of het wel mogelijk is om ons voor zoiets te waarschuwen, althans in een invoelbare, meeslepende dramatische vorm. (En niet in de vorm van speeches vol profetisch doemdenken of in de vorm van satire) De gruwelen van de nazitijd kon men pas echt goed dramatiseren nadat het allemaal al was gebeurd. Dat is niet zo vreemd. Er gaat tijd overheen voordat gebeurtenissen zich kunnen vormen tot verhalen. Tijdens de nazitijd was hooguit satire mogelijk als kunstvorm om je direct tegen de dagelijkse gebeurtenissen te wapenen, maar satire moet zich beperken tot het ontmaskeren van domheid. Daar kom je een heel end mee, maar nooit ver genoeg. Pas ná de verschrikkelijke gebeurtenissen kon men er dramatisch iets mee. Dus ik denk dat een poging om het publiek te waarschuwen tegen, zeg, Wilders, of de klimaatverandering, of de agressieve overname van ons land door islamisten – in mijn kunstvorm tot mislukken gedoemd is.